Steeds meer spookwoningen; zo kan de makelaar ze herkennen

16 januari 202416 januari 2024 Vastgoednieuws

Het aantal spookwoningen neemt nog altijd toe. In deze huizen waar niemand ingeschreven staat, maar die wel in gebruik lijken te zijn, treffen gemeenten en politie regelmatig wietplantages, drugslabs of illegale bordelen aan. Op welke signalen – red flags – moet de makelaar letten?

Het aantal spookwoningen nam sinds 2016 toe van 21.000 naar ruim 31.000 begin 2023. Dit blijkt uit de leegstandmonitor van het CBS en gegevens van het platform Zicht op Ondermijning, die RTL Nieuws analyseerde. Het gaat dan om woningen waar langer dan een jaar niemand stond ingeschreven, maar waar sprake is van onverklaarbaar energieverbruik.

Hoewel er ook niet-criminele redenen kunnen zijn waarom op een bepaald adres niemand ingeschreven staat, leiden controles van spookwoningen regelmatig tot de ontdekking van hennepkwekerijen, drugslabs, opslagplaatsen voor cocaïne of wapens, bordelen of verblijfplaatsen voor illegalen.

Zo blijkt uit onderzoek van de politieacademie dat bij een kwart van alle hennepkwekerijen die in woningen werden gevonden en meer dan 100 wietplanten hadden, sprake is van een spookwoning. In grote gemeenten als Rotterdam en Amsterdam loopt het zelfs op tot boven de 30%.

Controle op Leidse spookwoningen betaalt zich uit. Driekwart minder nepleegstand in vier jaar tijd #leidschdagblad https://t.co/wia3oQ2bm6 pic.twitter.com/UNrT95choz

— Leidsch Dagblad (@leidschdagblad) January 14, 2024

Verhuurders vaak de dupe

Onderzoeker Alex Vooren van Stichting Bestrijding Woonfraude en Hennepteelt komt naar eigen zeggen twee à drie keer per week in spookpanden. Criminelen doen er van alles aan om de illegale praktijken te maskeren, zegt Vooren. “Beneden is meestal bewoond, alsof het een woonhuis is. Soms gaan ze zelfs netjes met een bloemetje naar de buren om zich voor te stellen als nieuwe huurders.” Bovendien zijn ze meesters in het om de tuin leiden van hun verhuurders. Ze werken met valse paspoorten en loonstroken. “Je kunt valse paspoorten kopen die bijna niet van echt te onderscheiden zijn”, aldus Vooren. “Vooral niet-professionele partijen kunnen het verschil niet zien.”

Huiseigenaren die hun woning onderverhuren zijn soms gruwelijk de dupe van criminelen. Die doen zich voor als nette huurder, maar bouwen een woning volledig om tot wiethok. “Ik ken mensen die een huisje hebben gekocht als pensioen, dat in de brand vloog door een hennepplantage. Die zijn gewoon alles kwijt, want de verzekering keert niet uit.”

Artikel gaat verder onder het kader

Poortwachters melden te weinig

Om de positie van criminelen in de vastgoedbranche een halt toe te roepen, kunnen poortwachters – schakels in het vastgoedproces zoals een notaris, accountant of makelaar – preventieve acties ondernemen. Die acties hebben als doel om de bewustwording van ongebruikelijke situaties in de vastgoedbranche te vergroten en handvatten te bieden om meldingen te maken. Daarnaast heeft het als doel om meer draagvlak te creëren en meer informatie te krijgen over wat er speelt binnen de vastgoedbranche.

Uit cijfers blijkt echter dat poortwachters weinig ongebruikelijke situaties melden. Hierdoor loopt de poortwachter het risico witwassen te faciliteren. De slogan van het samenwerkingsverband Integere Vastgoedmarkt is daarom: Doorvragen, niet wegkijken en altijd melden. Op de website staan handige tools voor poortwachters. Specifiek voor makelaars staan er voorbeelden van signalen die kunnen wijzen op witwassen via vastgoed.

Red flags om spookwoningen te herkennen:

Een ABC-constructie
Een grote waardestijging of –daling
Er is sprake van buitenlandse geldleningen
Contante betaling
Panden snel doorverkopen met óf zonder winst

Makelaar screent onder de maat: 10 onbekende personen in het verhuurde! Gegevens door een programma jagen is niet gedegen screening. Weet aan wie je verhuurt! https://t.co/6M1JkFtGaV via @SBWHnl pic.twitter.com/bSYUs2TlAD

— SBWH (@SBWHnl) January 15, 2024